Cách ghi biên bản cờ vua đơn giản cho các bé tự học ngay tại nhà

Tuy là một thủ tục không ảnh hưởng đến kết quả ván cờ nhưng việc ghi lại biên bản các ván cờ lại là một bước vô cùng quan trọng trong việc học cờ vua. Mỗi ván cờ, mỗi nước đi đều tác động lên thế cờ cùng với kết quả cuối cùng. Vì vậy việc ghi chép thành biên bản sẽ giúp chúng ta dễ dàng xem lại ván cờ, tìm ra nước đi sai lầm, học hỏi thế cờ hay của đối thủ và rút kinh nghiệm cho bản thân để cải thiện kỹ năng. Hơn nữa, với kỹ năng viết và đọc biên bản ván cờ cũng giúp người chơi dễ dàng tiếp cận với các sách hướng dẫn, các ván cờ hay được chia sẻ theo dạng tài liệu chữ. Hãy cùng tìm hiểu cách ghi biên bản cờ vua thông qua những thông tin sau đây nhé! 

Bàn cờ vua và các vị trí trên bàn cờ

Như đã giải thích ở bài viết Mẹo hay dạy chơi cờ vua cực dễ cho con ngay tại nhà, bàn cờ vua là một hình vuông với 8×8 với 64 ô màu trắng-đen xen kẽ nhau. Các ô trên bàn cờ được đánh thứ tự theo chữ cái từ a đến h theo hàng ngang, và đánh số đếm từ 1 đến 8 theo hàng dọc.

Vì vậy, để xác định vị trí đứng của một quân cờ, chúng ta cần biết được một chữ cái và một con số tạo nên giao điểm của ô. Phụ huynh có thể hướng dẫn các bé dóng sang hàng dọc và hàng ngang của ô để tìm ra “định vị” của quân cờ. 

Ví dụ như trong hình dưới đây, quân Tốt của bên Trắng được xác định là đang đứng ở ô e4. Dóng theo hàng dọc chính là chữ e, dóng theo hàng ngang là hàng thứ 4. 

Bắt đầu từ quân Tốt, phụ huynh hãy lấy thêm nhiều ví dụ để bé tập làm quen với cách ghi biên bản cờ vua bằng cách đặt ngẫu nhiên các quân lên một ô trên bàn cờ và tìm ra vị trí đứng của chúng nhé! 

Cách viết ký hiệu các quân cờ vua

Chỉ riêng quân Tốt là không có ký hiệu nào, các quân còn lại trong cờ vua được viết trong biên bản bằng chữ cái đầu tiên trong tên gọi của chúng và viết in hoa.

Đối với cách ghi biên bản cờ vua theo tiếng Việt, chúng ta có các ký hiệu như sau:

V (Vua), H (Hậu), X (Xe), M (Mã), T (Tượng).

Ví dụ: 

Khi quân Mã đứng ở ô f3, chúng ta sẽ viết thành: Mf3

Khi quân Hậu đứng ở ô h6, chúng ta sẽ viết thành: Hh6

Đối với cách ghi biên bản cờ vua theo tiếng Anh, chúng được ký hiệu như sau:

K – King (Vua), Q – Queen (Hậu), B – Bishop (Tượng), N – Knight (Mã), R – Rook (Xe)

Phụ huynh hãy cùng bé thử tìm ra vị trí của các quân cờ có trong ván cờ dưới đây nhé! 

Đáp án: 

Bên Trắng: Xe1, Tc4, Vg4.

Bên Đen: Md7, g6, Vf8. 

Cách ghi biên bản cờ vua 

Đối với những nước đi cơ bản: 

Những bước di chuyển bình thường, không chiếu Vua, không ăn quân,… được viết lại như sau: 

Ký hiệu viết tắt của quân cờ + vị trí của ô mà nó sẽ di chuyển đến.

Ví dụ với ván cờ dưới đây, cách ghi biên bản sẽ là: 

1. d4 d5 

2. c4 e6 

3. Mc3 Mf6 

Đây là những nước đi đầu tiên trong bẫy khai cuộc Elephant – một trong những bí quyết làm chủ thế cuộc ván cờ từ những nước đi đầu tiên. Phụ huynh và bạn đọc có thể xem tiếp tại đây. 

Đối với những nước đi ăn quân: 

Có tới 3 cách ghi biên bản cờ vua cho trường hợp này. Tiếp nối với ván cờ ở ảnh trên, trong trường hợp Tốt Trắng ở ô c4 ăn quân Tốt đen ở ô d5, nước đi này được viết là: cxd5 (thêm chữ x vào giữa hai ký tự chữ cái) hoặc c:d5 hoặc cd5.

Trong 3 cách này, cách được dùng phổ biến nhất là cxd5. 

Tương tự, đối với những quân khác chỉ cần viết thêm ký hiệu tên của chúng ở phía trước. Ví dụ cũng trong ván cờ trên, nếu quân Mã Đen ở ô f6 ăn quân Tốt Trắng ở ô d5, chúng ta sẽ viết là: Mxd5. 

Đối với trường hợp hai quân giống nhau có thể di chuyển đến cùng một vị trí:

Trong thế cờ như trong ảnh, bên Đen có tới 2 quân Mã – một nằm ở ô f6 và một nằm ở ô c5 đều có thể ăn quân Tốt ở ô e4. Vậy làm sao xác định được là quân Mã nào ăn Tốt? 

Cách ghi biên bản cờ vua trong trường hợp này sẽ là: 

• Nếu Mã cột f ăn Tốt ở ô e4, ta ghi: Mfxe4
• Nếu Mã cột c ăn Tốt ở ô e4, ta ghi: Mcxe4

Đối với trường hợp Tốt được phong cấp:

Khi Tốt đi đến ô cuối cùng của bàn cờ và được phong cấp, tuỳ vào quân cờ mà chúng sẽ trở thành, chúng ta sẽ ghi như sau:

Vị trí ô mà Tốt vừa tiến lên + dấu = + ký hiệu viết tắt của quân cờ 

Ví dụ: 

g8=H (Tốt đến ô g8 được phong thành Hậu)

h1=M (tốt đến ô h1 được phong thành Mã)

Đối với trường hợp nhập thành: 

Nếu nhập thành gần (nhập thành cánh VUA), ta ghi: 0-0

Nếu nhập thành xa (nhập thành cánh HẬU), tâ ghi: 0-0-0

Mời phụ huynh và bạn đọc xem thêm về hướng dẫn cách nhập thành trong cờ vua tại đây. 

Đối với trường hợp chiếu Vua: 

Có 2 trường hợp xảy ra cho tình thế Vua bị đe doạ, từ đó chúng ta cũng có 2 cách ghi, bao gồm: 

Nước chiếu bình thường được thể hiện bằng dấu “+” ghi ở cuối nước đi. Ví dụ: Td1+ (nghĩa là Tượng tiến đến ô d1 và đang chiếu Vua). 

Nước chiếu bí thể hiện bằng dấu “#”, cũng ghi ở cuối nước đi. Ví dụ: Xf5# (nghĩa là Xe tiến đến ô f5 và chiếu bí Vua). 

Cách ghi biên bản cờ vua đối với kết quả ván cờ: 

Khi ván cờ kết thúc, kết quả cũng được ghi lại bằng các điểm số giống như cách ghi tỷ số các trận đấu thể thao khác.

Trắng trước, Đen sau, ta có:

1 – 0 (Trắng thắng)

1/2 – 1/2 (Hòa)

0 – 1 (Đen thắng)

Một số ký hiệu khác để đánh giá nước cờ: 

Các ký hiệu này thường sẽ xuất hiện khi người ta muốn nhấn mạnh tính chất của nước đi hay bình luận về ván cờ. Trong các sách và tài liệu ghi chép lại những ván cờ nổi tiếng vẫn thường có những ký hiệu đặc biệt này. Chúng bao gồm:

! nước đi hay

!! nước rất hay

+- trắng ưu thế tuyệt đối

-+ đen ưu thế tuyệt đối

? nước cờ không hay (sai lầm)

?? nước đi quá tệ

Ví dụ: 

Tb7+ nghĩa là Tượng lên ô b7 và chiếu Vua

Tb7+!! thêm hai dấu chấm than nghĩa là nước cờ được đánh giá là rất hay, và chúng ta cần xem xét xem điều gì đã khiến người viết biên bản cho rằng nó tuyệt vời đến thế. 

Các ký hiệu này thu hút sự tập trung của người đọc biên bản đồng thời gợi sự tò mò, ham muốn tìm hiểu cho những người học cờ vua dựa trên những biên bản ván cờ. 

Vừa rồi là hướng dẫn cách ghi biên bản cờ vua – một trong những bí quyết giúp người học cờ vua cải thiện các kỹ năng của mình thông qua việc tái hiện lại ván cờ và xem xét những vấn đề đã xảy ra. Hãy cùng Cờ Vua Sài Gòn đến với những bài học bổ ích khác tại đây nhé! 

Thông tin khoá học: https://covuasaigon.edu.vn/khoa-hoc-co-vua/ 

Thông tin liên hệ:

– Hotline: 0845700135

– Kênh Facebook: https://www.facebook.com/CovuaSaiGon

– Kênh Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCirIOeSdycEqzJR30JoOvyA